.png)
Binnen de wereld van systemische gezinstherapie heb je drie soorten familie dynamieken die je ook wel familiesystemen noemt. Zo heb je een gezond, een onthecht en een verstrikt systeem. Zoals het woord al zegt bevat een gezond familiesysteem een gezonde, hechte basis. Dit is wat je ook wel interdependentie noemt: Jezelf kunnen zijn en tegelijk verbinding kunnen ervaren met anderen. De overige twee familiesystemen zijn eerder gedreven door angst en kunnen zich tegelijk of afwisselend afspelen binnen een familie. Een onthecht systeem kenmerkt zich o.a. door elkaar te ontwijken, het vermijden van “echte gesprekken” en elkaar te beschuldigen. Een verstrikt familiesysteem kan van de buitenkant daarentegen heel hecht en betrokken lijken maar is eigenlijk gedreven door angst. Ik wil vandaag vooral kijken naar het onthechte en verstrikte familiesysteem, omdat patronen hiervan op dit moment op grote schaal terug te zien zijn in de samenleving.
''Until you make the unconscious conscious, it will direct your life and you will call it fate.'' Carl Jung
Bij een verstrikt familiesysteem is er sprake van angst. Door een ouder die uit beeld is bijvoorbeeld, een verslaving, een slecht huwelijk of iets anders dat voor onrust zorgt. Onbewust voelen alle leden in de familie aan dat deze angst een plek moet krijgen wil de familie als gezond systeem overleven. Er ontstaan vaste rollen die elk gezinslid onbewust op zich neemt.
Bijvoorbeeld: Ouders van vier kinderen hebben een slecht huwelijk. Er is geen genegenheid meer en één van de partners gaat vreemd. Er wordt niks uitgesproken maar de spanning wordt onbewust door het hele gezin gevoeld en moet ergens heen. Op een dag komt de dochter van veertien thuis nadat ze betrapt is met een sigaret. Alle gezinsleden keren hun aandacht op het incident en van af nu vinden de spanningen van het gezin hun uitlaatklep in het ''losgeslagen gedrag'' van de puberende dochter. Zij vervult van af nu de rol van het zwarte schaap. Haar zus wordt de held door de slechte reputatie die dit oplevert te compenseren, door nog meer uit te blinken op school. De strijd die dit oplevert wordt aangevoeld door het jongere zusje, die de sfeer neutraliseert met humor, en daarmee de rol van mascotte aanneemt. De oudste zoon neemt afstand van de spanningen door zich terug te trekken op zijn kamer waar hij op gaat in zijn interesses, tot dat hij de mogelijkheid heeft om zo snel mogelijk uit huis te gaan. Hij vervult hiermee de laatste rol van het verloren kind.
Een systeem laat ons dus zien dat we verbonden zijn en elkaar met onze rolverdeling als groep in balans houden. En onderdeel zijn van een groep is van levensbelang voor een mens. Van alle diersoorten zijn wij het langst afhankelijk van onze ouders. Zonder liefde geen overleving. In groepsverband wordt dan ook ons meest primitieve brein getriggerd en ons overlevings-instinct speelt op.
Ik zie met name de laatste maanden veel rollen van uit het verstrikte en onthechte familie systeem terug in de samenleving. Zo nemen veel ministers de rol aan van held, door met een zelfverzekerde façade initiatief te nemen, en het goede plaatje van zichzelf en Nederland hoog houden. Een grote groep mensen die het met de maatregelen eens is, vormen vervolgens de rol van mascotte door het goede voorbeeld te geven en positiviteit rondom vaccins te stimuleren op social media met grappen of “relativerende uitspraken”. Vervolgens heb je de complotdenkers of demonstranten die met hun woede en ''tegendraadse gedrag'' de rol vervullen van het zwarte schaap. Als laatst heb je een groep introvertelingen die zich er niet mee bezighoudt maar zich in stilte richt op andere thema's die hen interesseren, wat je kan vergelijken met de laatste rol van het verloren kind.
Dit verstrikte systeem zorgt ervoor dat onze samenleving, hoe tegenstrijdig dit ook lijkt, toch in balans blijft in tijden van angst. Je zou kunnen denken dat als iedereen gevaccineerd is en corona geen rol meer speelt, we vanzelf weer terug keren naar een gezond stabiel systeem. Ik geloof dat dit niet zo is. Als we kijken volgens systemische wetten, laat dit zien dat als een stem niet gehoord wordt, dit vroeg of laat alsnog naar boven komt. Zo merkten gezinstherapeuten in de jaren 50 dat als een kind met lastig gedrag uit huis werd geplaatst dit het probleem niet oploste. Sterker nog, een ander gezinslid nam dit gedrag over.
Ik denk dat Corona dan ook geen oorzaak is, maar eerder een spotlight dat licht schijnt op een probleem dat zich al lang hiervoor afspeelde.
Hoe stom we elkaar ook vinden we zijn verbonden en beïnvloeden elkaar op grote schaal. Dit is wat je binnen de kwantumfysica ook wel kwantumverstrengeling noemt. Als zich 2000 mensen op het Museumplein verzamelen en ervan overtuigd zijn dat we massaal vermoord worden met vaccins, is dat een duidelijk signaal dat aandacht vraagt. En niet zo zeer aandacht voor het feit of het waar is wat de demonstranten zeggen, maar aandacht voor het feit dat er een grote groep mensen is die ervan overtuigd zijn deel uit te maken van een systeem dat hun leven bedreigt. Dat hier als antwoord op gespoten wordt met traangas geeft aan dat de helden van de samenleving net zo bang zijn. Het enige verschil is dat een minister zijn kwetsbaarheid verbergt en een demonstrant zijn angst op een agressieve manier overschreeuwt.
We zijn verbonden, of we het nou leuk vinden of niet. Net zoals mijn been verbonden is aan mij. Als mijn been spontaan overal tegenaan zou gaan trappen zou ik het niet laten amputeren of vastbinden. Ik zou ervoor zorgen, ik zou me afvragen of ik iets heb gedaan wat dit heeft veroorzaakt, ik zou er mee naar de dokter gaan en een situatie creëren waarbij mijn been, ik en mijn omgeving elkaar geen pijn doen.
Als Joe Biden zegt dat de bestormers van het Capitool normaal moeten doen en het gewoon klaar moet zijn klinkt dat misschien nobel maar zorgt dat op lange termijn alleen maar voor meer onderdrukking en dus een grotere explosie. Als Lilianne Ploumen van de PVDA zegt voor minderheden op te willen komen slaat ze de demonstranten over op het Museumplein en negeert zij daarbij een stem van een minderheid die juist nu zoveel zoveel informatie over ons systeem biedt. Namelijk dat we in de kern doodsbang voor elkaar zijn..
Wat is hieraan te doen? Er zijn meerdere opties. Als er dusdanige onveiligheid in een groep heerst, is het belangrijk dat je eerst het zenuwstelsel kalmeert. Binnen team coaching kun je dit o.a. bereiken door als eerste stap subgroepen te creëren. En dit is waar de samenleving (onbewust) al mee bezig is doordat beide groepen, zowel voor als tegen de maatregelen zich vergroten. Haaks op wat de gewelddadige beelden laten zien, creëert de kwantiteit van de groep op het Museumplein een vorm van veiligheid voor de demonstranten. De mascottes die op hun beurt loyaliteit laten zien aan de overheid vergroten wederom de hechtheid van ''de subgroep voor de maatregelen''.
Je zou kunnen zeggen dat de uitersten in de samenleving elkaar in balans houden als olie en water. Dit mengt niet zonder zeep toe te voegen als derde optie. Dit zou een volwassen ouder kunnen zijn die blijkbaar veel van ons gemist hebben. Een volwassen ouder die ons zenuwstelsel kalmeert en die de positieve keerzijde in ons weet op te wekken.
Een ouder die het door onzekerheid gedreven altruïsme van de held weet je transformeren in een minister die met oprechte passie en toewijding voor ons onze belangen zorgt. Een volwassene die de pijn van het zwarte schaap, de demonstranten echt hoort en hen weet uit te dagen een krachtige stem van het volk te presenteren via eerlijke media en verbindende (online)bijeenkomsten. Een volwassene die de verloren kinderen, de kunstenaars de dromers en filosofen uit hun tent weet te lokken om hun inventieve ideeën met de samenleving te delen, en zo voor vernieuwing te zorgen. Een volwassene en die de zelfopoffering van de mascottes, de verpleegkundigen, ervan weet te overtuigen dat voor zij hun liefde kunnen delen, ze eerst voor zichzelf moeten zorgen met gezonde grenzen.
